Πέμπτη 25 Μαΐου 2023

Book Release: Alexandros Schismenos - Castoriadis Against Heidegger: Time and existence

 Dear friends, 

my latest English book has been published, please share it with anyone interested.
https://amzn.eu/d/aZ3lqgF


cah.jpg


The political actions of Martin Heidegger raise a compelling question to those concerned with philosophy: How was one of the most important philosophers of the 20th century willing to ally himself with Nazism and what does this mean for philosophy? This question has been raised and brushed aside from the end of the Second World War, when Heidegger was formally accused for his involvement with Hitler's regime and forbidden to attain any official teaching position henceforth. Important thinkers, like his colleague and friend in the pre-war years, Karl Jaspers. testified then against him. But Heidegger's fame rose again above his indignity in the 1950s, when Hannah Arendt in the USA and Jean-Paul Sartre in France, among others, began once again to spread the word of his philosophy and translate his works.
These problems have recently intensified after the posthumous publication of Heidegger's 
Black Notebooks (Schwarze Hefte) in 2014, containing his notes from 1931-1941. Their publication caused seismic tremors in the field of philosophy, with Heidegger's opponents considering themselves finally vindicated by his own pen, and his supporters trying to separate thinking from actual life. However, the influence of Heidegger's thought - as well as that of other representatives of German anti-humanist nationalistic conservatism, such as Oswald Spengler - continues to spread, not only in academic but also in broader social and political circles. In the face of this spreading influence, which is combined with the influence of some disciples such as Nick Land or Giorgio Agamben, a biographical-type confrontation is not enough.
We should confront Heidegger directly at the core of his philosophy. We cannot afford to ignore him or bury him under superficial gossip. Instead, we should confront him philosophically. We might be able to clear the ground for such a confrontation, if we resort to the philosophical concepts of autonomy, temporality, and human freedom.
In my opinion, the most important philosophical challenge to Heideggerian thought, in this context, has been expressed by Cornelius Castoriadis. In the following chapters, I will argue in favor of this position, outlining the Castoriadian philosophy of time in contrast to the Heideggerian and highlighting the main points of their opposition.
The book is divided into two parts. Part one, "Castoriadis against Heidegger" deals with the basic concepts and arguments of both philosophers around human existence, the individual, society, and temporality. We start by presenting Heidegger's scandal in the social-historical context but also with the help of Hannah Arendt's last assessment of the thinker. We move on to outline the basic concepts and structures of Heidegger's philosophical thinking in parallel with Castoriadis' criticism as regards politics, ontology and technoscience. Part two, "Time and existence" first examines the relevant approaches of Lukacs and Ricoeur in comparison to Heidegger and Castoriadis, to elucidate the basic concept of temporality and then presents an outline of Castoriadis' insights on time and existence, before finally applying these concepts to contemporary social-historical phenomena that redefine and transform human existence and social temporalities, like space exploration, digital cyberspaces and online communications.

"This book is a tour de force that excites those who agree or disagree with the philosophy of Heidegger. With clarity and sophistication, Schismenos revives the public debate to reveal the rich possibilities for another world. A must-read for everyone interested in a philosophy that matters."
- VASILIS KOSTAKIS - Professor of P2P Governance at Tallinn University of Technology and Faculty Associate at Harvard University


https://www.amazon.de/dp/B0C52SBPDV

raduction en français (par Claude Helbling) :

ALEXANDROS SCHISMENOS.

CASTORIADIS contre HEIDEGGER. Temps et existence.

Les actions politiques de Martin Heidegger soulèvent une question impérieuse pour ceux qui s’intéressent à la philosophie : Comment l’un des philosophes les plus importants du 20e siècle a-t-il voulu s’allier au nazisme et qu’est-ce que cela signifie pour la philosophie ? Cette question a été soulevée et écartée depuis la fin de la Seconde Guerre mondiale, lorsque Heidegger a été formellement accusé pour son implication dans le régime hitlérien et interdit désormais d’accéder à tout poste d’enseignement officiel. Des penseurs importants, comme son collègue et ami d’avant-guerre, Karl Jaspers, témoignèrent alors contre lui. Mais la notoriété de Heidegger a de nouveau dépassé son indignité dans les années 1950, lorsque Hannah Arendt aux Etats-Unis et Jean-Paul Sartre en France, entre autres, ont recommencé à faire passer le mot de sa philosophie et à traduire ses oeuvres. Ces problèmes se sont récemment intensifiés après la publication posthume desCahiers noirs(Black Notebooks,Schwartze Hefte) en 2014, contenant ses notes de 1931-1941. Leur publication a provoqué des secousses sismiques dans le domaine de la philosophie, les adversaires de Heidegger s’estimant finalement justifiés par sa propre plume, et ses partisans essayant de séparer la pensée de la vie réelle. Cependant l’influence de la pensée de Heidegger — ainsi que celle d’autres représentants du conservatisme nationaliste anti-humaniste allemand, comme Oswald Spengler — continue de se répandre, non seulement dans les milieux universitaires mais aussi dans les cercles sociaux et politiques plus larges. Face à cette influence grandissante, qui se conjugue à l’influence de certains disciples comme Nick Land ou Giorgio Agamben, une confrontation de type biographique ne suffit pas.

Nous devrions nous confronter directement au coeur de la philosophie de Heidegger. Nous ne pouvons pas nous permettre de l’ignorer ou de l’enterrer sous des commérages superficiels. Au lieu de cela, nous devrions l’affronter philosophiquement. Nous pourrions peut-être préparer le terrain pour une telle confrontation, si nous recourons aux concepts philosophiques d’autonomie, de temporalité et de liberté humaine. A mon avis, le défi philosophique le plus important envers la pensée heideggérienne, dans ce contexte, a été exprimé par Cornelius Castoriadis. Dans les chapitres suivants, je plaiderai en faveur de cette position, exposant la philosophie castoriadienne du temps par opposition à la philosophie heideggérienne et soulignant les principaux points de leur opposition.

Le livre est divisé en deux parties. La première partie, “Castoriadis contre Heidegger” traite des concepts et arguments de base des deux philosophes autour de l’existence humaine, de l’individu, de la société et de la temporalité. nous commençons par présenter le scandale de Heidegger dans le contexte social-historique mais aussi à l’aide de la dernière évaluation du penseur par Hannah Arendt. Nous passons ensuite à l’esquisse des concepts et structures de base de la pensée philosophique de Heidegger parallèlement à la critique de Castoriadis en matière de politique, d’ontologie et de technoscience. La deuxième partie, “Temps et existence” examine d’abord les approches pertinentes de Lukacs et Ricoeur par rapport à Heidegger et Castoriadis, pour élucider le concept de base de la temporalité, puis présente un aperçu des idées de Castoriadis sur le temps et l’existence, avant d’appliquer enfin ces concepts aux phénomènes social-historiques contemporains qui redéfinissent et transforment l’existence humaine et les temporalités humaines, comme l’exploration spatiale, les cyberespaces numériques et les communications en ligne.

“Ce livre est un tour de force qui passionne ceux qui sont d’accord ou non avec la philosophie de Heidegger. Avec clarté et sophistication, Schismenos ravive le débat public pour révéler les riches possibilités d’un autre monde. Une lecture incontournable pour ceux qui s’intéressent à une philosophie qui compte.”

VASILIS KOSTAKIS — Professeur de gouvernance P2P à l’université de Tallinn [Estonie] et professeur associé à l’Université de Harvard.

Παρασκευή 4 Οκτωβρίου 2019

Πολιτικά πορίσματα από την εμπειρία μου στην Αντιεξουσιαστική Κίνηση [2002-2019]

Το μακροσκελές κείμενο που ακολουθεί στον παρακάτω σύνδεσμο δεν είναι μια αντικειμενική ιστορική καταγραφή, ούτε ένα πολιτικό αφήγημα. Είναι μια απόπειρα διατύπωσης της προσωπικής μου άποψης μιας συλλογικής πολιτικής εμπειρίας.

Αλέξανδρος Σχισμένος

Πολιτικά πορίσματα από την εμπειρία μου στην ΑΚ 

https://issuu.com/comixal/docs/ak


Παρασκευή 29 Ιανουαρίου 2016

Ποιος είναι αυτός που λέει στους αγρότες να βαράνε προσοχή;





Του Σωτήρη Σιαμανδούρα, αναδημοσίευση από  rproject.gr



Έχει γίνει σάλος αυτές τις μέρες στα κοινωνικά δίκτυα με ένα βίντεο όπου εμφανίζεται ξυρισμένος κύριος να θυμάται την πατρίδα και να λέει σε χιλιάδες αγρότες να βαρέσουν προσοχή και να πουν τον εθνικό ύμνο. Και πράγματι λένε τον εθνικό ύμνο αλλά, ευτυχώς, δεν βαράνε προσοχή.

Ποιος είναι όμως ο κ. Γκόντιας που ζητάει από τους αγρότες να βαρέσουν προσοχή;

Αέρας Νέας Υόρκης

Μας βοηθάει σε αυτό συνέντευξη που παραχώρησε τον Οκτώβρη στους NewYorkTimes. [1]
Στη συνέντευξη περιλαμβάνονται διάφορα γλαφυρά στοιχεία που αποσκοπούν να δημιουργήσουν το κατάλληλο προφίλ. Είναι το λεγόμενο storytelling, που οι αμερικανοί επικοινωνιολόγοι γνωρίζουν πολύ καλά.  Έτσι το ρεπορτάζ περιλαμβάνει μυθιστορηματική περιγραφή του τρόπου γέννησης και ανατροφής του κ. Γκόντια, ο οποίος παρουσιάζεται περίπου να φύτρωσε από τη γη. Αυτό δεν διαθέτουμε στοιχεία  να το αμφισβητήσουμε. 

Αυτό που ίσως μπορούμε να αμφισβητήσουμε είναι την προσπάθεια του κ. Γκόντια να καρπωθεί την πολιτική υπεραξία του «κινήματος της πατάτας». Δεν γνωρίζουμε αν ο κ. Γκόντιας είχε ή δεν είχε σχέση με το κίνημα της πατάτας, όπως τόσοι και τόσοι παραγωγοί σε όλη τη χώρα. Γνωρίζουμε όμως ότι είναι λίγο δύσκολο να διεκδικήσει την πατρότητα. Όχι μόνο γιατί είναι αστείο να διεκδικείς ατομικά την πατρότητα μιας συλλογικής προσπάθειας, ενός ολόκληρου κινήματος στο οποίοσυμμετείχαν χιλιάδες παραγωγοί και καταναλωτές σε όλη τη χώρα, αλλά γιατί η πρώτη διανομή πατάτας οργανώθηκε με πρωτοβουλίατης Εθελοντικής Ομάδας Δράσης Ν. Πιερίας "Ο ΤΟΠΟΣ ΜΟΥ", [2] μιας συλλογικότητας που δραστηριοποιείται ήδη από το 2007, και όχι με πρωτοβουλία κάποιου πεφωτισμένου ατόμου. 

Αυτά όμως είναι λεπτομέρειες. Μεγαλύτερο ενδιαφέρον έχει κάποιο άλλο σημείο της συνέντευξης, το σημείο που περιλαμβάνει την πρόταση του κ. Γκόντια για το αγροτικό ζήτημα.

Αχ πατρίδα μου γλυκειά

Εκεί ο κ. Γκόντιας προτείνει να κοπούν οι επιδοτήσεις στους μικρούςδικαιούχους, όσους καλύπτουν λιγότερο από 70% του εισοδήματός τους από την παραγωγή. Κάνει μάλιστα ένα πρόχειρο υπολογισμό με βάση τον οποίο αυτό σημαίνει να κοπούν οι όποιες επιδοτήσεις από 750.000 αγρότες, για να επαρκέσουν για τις υπόλοιπες 150.000. 

Συνεπώς, υπάρχουν περίπου 750.000 αγρότες που δεν χωράνε στην πατρίδα του κ. Γκόντια.

Μπορεί επίσης να αναρωτηθεί κανείς τί θα γίνει η γη τους και αν θα καταλήξει στις τράπεζες και τις πολυεθνικές. Ενδεχόμενο όχι και τόσο πατριωτικό.

Αλλά τί είναι τότε η πατρίδα μας; Μην είναι να βαράμε προσοχή και να τραγουδάμε τον εθνικό ύμνο μαζί με αυτούς που θέλουν να μας πιουν κάθε φορά το αίμα;

Καλώς τα παιδιά με τα χρυσά αυγά

Ο κ. Γκόντιας δεν είναι παρά ένα παράδειγμα. Τέτοιοι και χειρότεροι πατριδοκάπηλοι που δουλεύουν για την τσέπη τους έχουν πλακώσει πολλοί στα μπλόκα. Είναι οι ίδιοι που στήνουν μανωλάδες. Όπου το θύμα είναι ο μετανάστης. Αλλά ταυτόχρονα  θύμα τους είναι και ο αγρότης που δεν είναι στη μαφία για να έχει τζάμπα χέρια. Και είναι οι ίδιοι που στήνουν μετά «Γραφεία Ευρέσεως Εργασίας», που δεν είναι παρά δουλεμπορικά, με εξευτελιστικές αμοιβές για τους ίδιους αυτούς αγρότες, που είναι, φυσικά, από την Πατρίδα μας. [4] Αυτό είναι μάλλον το μέλλον και για τους 750.000 αγρότες που θέλει να ξεφορτωθεί ο κ. Γκόντιας.

Ας τραγουδήσουμε λοιπόν όλοι μαζί; Ήταν ένα μικρό καράβι; Να φάμε ο ένας τον άλλον; 

Αφού κάλεσε να ακουστεί ο εθνικός ύμνος για να καλύψει με το ταρατατζούμ την πρόθεσή του να καταστρέψει 750.000 κόσμο συν τις οικογένειες, ο κ. Γκόντιας φρόντισε να προσθέσει πόσο άντρας είναι κι αυτός κι οι φίλοι του, τόσο που ακόμα και οι γυναίκες τους είναι άντρες λέει. Έτσι κάνουν οι άντρες κ. Γκόντια; Τρώει ο μεγάλος τον μικρό;

Υπάρχει λύση για τη μικρομεσαία αγροτιά

Να απαλλαγούμε από τα μνημόνια και να χαράξουμε δική μας αγροτική πολιτική. Να βασιστούμε στους συνεταιρισμούς, παραγωγικούς και καταναλωτικούς, στον δρόμο που χαράξαμε και με τους «Χωρίς Μεσάζοντες», να στηρίζουμε ο ένας τον άλλον και όχι να τον τρώμε. Να κάνουμε αυτό που γινόταν πατροπαράδοτα στα χωριά της ελληνικής υπαίθρου, να καλλιεργήσουμε τη γη από κοινού, δίκαια, ισότιμα, δημοκρατικά. Να σεβαστούμε τη γη και τον τόπο με την ομορφιά του και την ισορροπία του, με μικρές παραγωγές, με τοπικούς σπόρους, με ποικιλία και ανθεκτικότητα, χωρίς χημικά και καρκίνους, χωρίς εξάρτηση από τις βιομηχανίες λιπασμάτων, χωρίς μονοκαλλιέργιες που εξαντλούν τη γη. Να πάρουμε πίσω τη γη, μαζί με όλα τα υπόλοιπα που μας έχουν πάρει. Να μη ζήσουν μόνο οι 150.000 και μετά το 1% των ισχυρών του κόσμου που θα τους έχει στο χέρι, που θα έχει κι εμάς στο ΄χερι, γιατί θα έχει την τροφή μας στο χέρι. Να ζήσουν κι οι 900.000 κι ακόμη περισσότεροι. Από τη γη της Εκκλησίας, από τη γη του Κράτους, από τη γη που ανήκει σε αυτούς που την περπατούν και τη δουλεύουν και όχι σε αυτούς που την αγοράζουν για ένα κομμάτι ψωμί και την κοιτάνε στα χαρτιά τους σε κάποιο γραφείο στη Νέα Υόρκη.

Υπάρχει λύση. Κι η σημαία της είναι κόκκινη. Είναι κόκκινη και μαύρη. Είναι πράσινη και μαύρη. Αλλά δεν είναι μια σημαία που τη σηκώνουμε όλοι μαζί βαρώντας προσοχές στα κέρδη λίγων. Είναι η σημαία αυτών που δεν βαράνε προσοχές. Τελείωσαν οι προσοχές.

[3] http://daskalopoulou.gr/?p=62
[4]http://www.iskra.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=9529:-l-r-18-&catid=81:kivernisi&Itemid=198

Σάββατο 25 Ιουλίου 2015

Έχουμε χάσει πολύ χρόνο



Το καλό με τα μπλογκ είναι ότι μπορείς να δημοσιεύεις σκόρπιες σκέψεις και να μην σε παρεξηγεί κανένας.

-Του Σωτήρης Σιαμανδούρα



Έχουμε χάσει πολύ χρόνο και θα τα πω έτσι κοφτά και γρήγορα για να μη χάνουμε κι άλλον. Μακάρι να βρω τον χρόνο να στα εξηγήσω και καλύτερα.

Αγάπη μου, θα μας πετάνε από τα σπίτια και θα μας κόβουν το νερό. Οι φίλοι μας από τη Βολιβία και την Ισπανία τα περάσαν ήδη.  Μην αμφιβάλεις,  έχουμε χάσει πολύ χρόνο.

Αγάπη μου, οι δικές μας φαβέλες απλώνονται κι αυτές γκαστρωμένες με πολύ οργή, όσο κι αν τους χαμογελάει γλυκά το ανθρώπινο πρόσωπο των μνημονίων. Οι φίλοι μας από τη Βραζιλία τα περάσαν ήδη.  Μην αμφιβάλεις, έχουμε χάσει πολύ χρόνο. 

Αγάπη μου, αν αντισταθείς, δεν ξέρεις τι μπορεί να στείλουν εναντίον μας, τα πρόσωπά τους είναι όλα τα απαίσια πρόσωπα. Οι φίλοι μας από την Ουκρανία, τη Συρία, το Μεξικό, τα περάσαν ήδη. Μην αμφιβάλεις, έχουμε χάσει πολύ χρόνο.

Αγάπη μου, οι δολοφόνοι του Παύλου είναι ζωντανοί και περιμένουν στη γωνία.

Αγάπη μου, ξέρω, πολλές φορές αισθάνεσαι ασφάλεια να βλέπεις μια σκακιέρα. Δεν βλέπεις ότι ο κόσμος έχει όλα τα χρώματα, ότι οι τρελοί του δεν είναι μόνο δύο και δύο ίσον τέσσερις, ότι τα περιθώρια στενεύουν κι απλώνονται κιρκάδια; Δεν βλέπεις αγάπη μου ότι δεν χωράει ο κόσμος στη σκακιέρα σου;  Η τακτική  μας έφερε ως εδώ. 

Αγάπη μου, κι εγώ ξέρω σκάκι, μη με παρεξηγείς. Αλλά μήπως για μια φορά να λέγαμε απλώς την Αλήθεια;  Έχει και στο σκάκι αποκαλύψεις. Αν απλώς λέγαμε όλοι μαζί την Αλήθεια;

Ας πούμε, ότι το παιχνίδι το πούλησε ο αρχηγός ήδη από τον Σεπτέμβρη του 2012. Ότι έκανες υπομονή και πάλευες συσχετισμούς. Ότι κάπου έπρεπε να φωνάξεις και δεν φώναξες, γιατί σου φάνηκε σαν διέξοδος η εξουσία και η υπομονή σου είχε τελειώσει. Αχ, αυτή τη μικρή ανάσα που ζήτησες, την πληρώσαμε πολύ ακριβά.

Ας πούμε, ότι οι σημαίες σου είναι σκισμένες γιατί τις πατήσαν κάτι τεθωρακισμένα, πολύ παλιά, στην Ουγγαρία. 

Ας πούμε, ότι κι εσύ φοβάσαι. Θες μια λύση σίγουρη, υπολογισμένη. Αυτιστικά επαναλαμβάνεις τον Βλαδίμηρο, τη ΝΕΠ, μια καταστροφή σχεδιασμένη κεντρικά. Τα σκυλιά νιώθουν τον φόβο σου και μας καταδιώκουν. Αν απλώς έδινες τον λόγο στην κοινωνία, στις καθαρίστριες, στις ξενοδοχοϋπαλλήλους, στις νοσηλεύτριες; Μήπως θα είχαν να μας πουν περισσότερα από τα στελέχη και τους οικονομολόγους σου; Μήπως η απάντηση στην οικονομία είναι η δημοκρατία; 

Αγάπη μου, δεν αντέχω άλλους λόγους και δεν έχω χρόνο για διαδικασίες. 

Αγάπη μου, δεν θέλω να κουβαλήσω άλλο αυτή την κοκκινοσκουφίτσα. Το τελευταίο καρφί σε αυτό το φέρετρο μπήκε ήδη. Μπορεί να σου αφήσω ένα λουλούδι, αλλά δεν θα σε ακολουθήσω βαθιά μέσα στη γη. Γέρασες άλλωστε. Κάνε λίγο στην άκρη να χαρείς τα παιδιά σου και τα εγγόνια σου. Αυτά είναι το  πιο μεγάλο σου έργο, η διαθήκη σου.

Αγάπη μου, δεν έχουμε άλλο χρόνο, πάρτο αλλιώς τώρα.  Στο σπίτι μας το κοινό έπεσε κακό μεγάλο. Σκούπισε τα δάκρυα του παιδιού, σήκωσε το βάζο, πάρε από τον ώμο τη μάνα μας με τα σκισμένα ρούχα και πάμε. Τώρα. Δεν χρειάζονται άλλες φωνές και τραύματα. Τώρα πάμε, τώρα.

Δευτέρα 18 Μαΐου 2015

Η «Θεωρία» αποχαιρετά την ΕΡΤ

Ως παραγωγοί της εκπομπής «Η Θεωρία παίρνει θέση», θα θέλαμε καταρχήν να ευχαριστήσουμε τους εργαζόμενους της ΕΡΑ Ιωαννίνων που μας έδωσαν τον χώρο να εκφράσουμε την αλληλεγγύη μας, πράγμα καθόλου δεδομένο, όπως γνώρισαν από πρώτο χέρι οι αλληλέγγυοι/ες της Αθήνας. Κατά δεύτερον, θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τους χιλιάδες ακροατές που αγκάλιασαν την εκπομπή σε όλα τα μήκη και πλάτη της Ελλάδας. Ήταν μια υπέροχη, σχεδόν ερωτική εμπειρία για μας, που μας έδωσε την ευκαιρία να μιλήσουμε, να δημιουργήσουμε, να μεγαλώσουμε κι εμείς μεγαλώνοντας το εγχείρημα. Ωστόσο, ήρθε η ώρα να αποχαιρετήσουμε αυτό το μικρόφωνο, για μια σειρά λόγους, όλους προφανείς.
Η εθελοντική παρουσία μας στο πρόγραμμα της ΕΡΑ Ιωαννίνων είχε ως σκοπό την έμπρακτη αλληλεγγύη σε ένα εγχείρημα αυτοδιαχείρισης πρωτοφανούς μεγέθους για τον χώρο των ΜΜΕ σε παγκόσμια κλίμακα. Αυτός είναι ο ορισμός της αλληλεγγύης, που προστάζει να σου δίνω το χέρι για να πάρεις δύναμη, χωρίς να διεκδικώ ή να περιμένω κάποιο αντάλλαγμα, αλλά γιατί η δύναμή σου είναι προϋπόθεση και για τη δική μου δύναμη. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο προσφέρει ο καθένας, ανάλογα με τις δυνατότητές του, στον καθένα ανάλογα με τις ανάγκες του. Ή διαφορετικά, από κοινού παράγουμε κοινά αγαθά, αγαθά που ανήκουν στην κοινωνία και τα διαχειρίζεται ελεύθερα η κοινωνία. Αυτή η κοινή ελευθερία είναι η βάση της ελεύθερης προσφοράς. Χωρίς αυτήν, ελεύθερη –εθελούσια- προσφορά δεν νοείται.
Στο πλαίσιο ενός τυπικού κρατικού φορέα, όπως έγινε και πάλι η ΕΡΤ, οι συνθήκες αυτές εκλείπουν. Αν συνεχίζαμε να γεμίζουμε το πρόγραμμα της ΕΡΑ Ιωαννίνων αμισθί και στο νέο πλαίσιο, θα το κάναμε σε βάρος δύο θέσεων εργασίας, παράγοντας ταυτόχρονα πλούτο τα δικαιώματα του οποίου θα ανήκαν στο Κράτος και όχι στους εργαζόμενους και στην κοινωνία. Αυτό θα ήταν ενάντια στις αρχές μας. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, πέρα από τα υπόλοιπα, η δουλειά θα πρέπει να πληρώνεται. Και αν όλοι όσοι γράφουν, δημοσιογραφούν και γενικότερα δουλεύουν τζάμπα, έκαναν μία μέρα απεργία, θα αρκούσε για να αποδειχθεί πόσο το σύστημα που ζούμε βασίζεται πρώτα και κύρια στα κορόιδα. Με άλλα λόγια, ο πρώτος λόγος που σταματάμε είναι γιατί δεν είμαστε κορόιδα.
Ο δεύτερος λόγος σχετίζεται άμεσα με τον πρώτο. Γενικά, πιστεύουμε ότι πρέπει να υπάρχει μια κάποια σχέση μορφής και περιεχομένου, για να μην προδίδεται το ένα από το άλλο. Πήραμε λοιπόν μέρος σε έναν αγώνα που δεν ήταν για να βλέπουμε το λογότυπο της ΕΡΤ και να συγκινούμαστε αλλά για μια ΕΡΤ ανοιχτή στην κοινωνία. Και μετά από κοντά 2 χρόνια αγώνα, διαπιστώνουμε ότι το ΔΣ διορίζεται από τον Υπουργό –λες κι είναι ΥΕΝΕΔ-, ότι η κύρια επιλογή είναι ένας κλασσικός χρυσοκάνθαρος από αυτούς που σε έναν μήνα βγάζουν περισσότερα από όσα βγάζει η μάνα σου να πλένει σκάλες 10 χρόνια, ότι μάλιστα αυτός ο κύριος είναι και ρητά μνημονιακός, διαπλεκόμενος, υβριστής των εργαζόμενων, κι από πάνω ο Υπουργός μας δουλεύει ευθέως και λέει ότι τον επέλεξε για να μην είναι κομματικός. Ειρήσθω εν παρόδω, τίποτα από αυτά δεν ήταν απαίτηση των εταίρων ή μνημονιακή επιταγή. Απλώς, έχουμε να κάνουμε με μια πολιτική ηγεσία που δεν ενδιαφέρεται να προκαλέσει τριγμούς στο υπάρχον, που αδιαφορεί για τα αιτήματα, τις ελπίδες και το όραμα της κοινωνίας και των εργαζομένων, και επιδιώκει απλώς τη διασφάλιση της συνέχισης του συστήματος με όρους καρτέλ. Πρόκειται δηλαδή για ένα νέο πολιτικό προσωπικό που δίνει εξετάσεις και γράφει νέα γραμμάτια, που θα ξεπληρωθούν κατά τρόπο ανάλογο από αυτούς που τώρα ευεργετεί, όταν κάποτε χάσει τις εκλογές. Συνεπώς, ο δεύτερος λόγος που σταματάμε είναι γιατί έχουμε την αξιοπρέπεια να το κάνουμε.
Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι δώσαμε έναν αγώνα τον οποίο τον χάσαμε τη στιγμή που τον κερδίσαμε. Δυστυχώς, ο δικός μας δρόμος, της πραγματικά αυτοδιαχειριζόμενης ραδιοφωνίας, με την κοινωνία να έχει ουσιαστικό λόγο, ο δρόμος τον οποίο ιχνηλάτησαν στις αποφάσεις, στις  ανακοινώσεις και στην καθημερινή τους πρακτική οι εργαζόμενοι-αλληλέγγυοι της ελεύθερης ΕΤ3, αυτός ο δρόμος, προς το παρόν, ηττήθηκε. Αυτό δεν είναι άσχετο με μια σειρά από τακτικές πολιτικές επιλογές, που δεν είναι της παρούσης. Αυτό που είναι της παρούσης είναι να συνειδητοποιήσουν όλοι πως «ό,τι δεν γίνεται από εμάς, δεν γίνεται για εμάς». Είναι ένα χρήσιμο μάθημα για όλα τα πεδία πολιτικοκοινωνικού αγώνα. Χωρίς πραγματική δημοκρατία, χωρίς αληθινή αυτονομία, χωρίς δομές οριζόντιες που να αποτρέπουν την απόσπαση της εξουσίας από την κοινωνία, θα καταλήγουμε πάντα να γυρίζουν εναντίον μας τα ίδια μας τα δημιουργήματα.
Δεν πειράζει. Θα προσπαθήσουμε περισσότερο και την επόμενη φορά θα πετύχουμε περισσότερο. Η «Θεωρία» θα συνεχίσει να παίρνει θέση με κάθε άλλο πρόσφορο μέσο, να δείχνει την αλληλεγγύη της, να μη χαρίζει κάστανο και να ερωτεύεται σε όλα τα πεδία. Δεν γίνεται διαφορετικά, αγαπητοί ακροατές, η ζωή μόνο έτσι είναι ωραία.

«Η Θεωρία παίρνει θέση»,

17/5/2015


Σάββατο 14 Φεβρουαρίου 2015

Υποσημείωση για τον ΣΥΡΙΖΑ και τα κοινωνικά κινήματα


Κείμενο γραμμένο προεκλογικά για τη "Βαβυλωνία". Γίνεται καθημερινά ολοένα και πιο επίκαιρο.

Με τον ΣΥΡΙΖΑ ασχοληθήκαμε στο προηγούμενο τεύχος. Και με τις εκλογές να πλησιάζουν, όλα τα κομμάτια είναι καλά σφηνωμένα στη θέση τους και ελάχιστα μπορούμε να παρέμβουμε στις εξελίξεις για το επόμενο χρονικό διάστημα. Επιπλέον, το πολιτικό παιχνίδι έχει πλέον τόσους αγνώστους που είναι παρακινδυνευμένη κάθε πρόβλεψη. Όταν το παιχνίδι ξεφεύγει από τους κανόνες δημοκρατικού ελέγχου και διαφάνειας, όταν ξεφεύγει από τα χέρια του λαϊκού παράγοντα, και παίζεται σε διαδρόμους και κλειστές αίθουσες, τότε παίζεται με τους όρους της σχολής του Σικάγο: τους κανόνες τους βάζει ο δεσμοφύλακας και οι φυλακισμένοι που δεν καταδίδουν χάνουν με μαθηματική ακρίβεια. Το μοναδικό αντίδοτο σε αυτή τη λογική είναι ένα παίγνιο όπου τους κανόνες τους βάζουν οι φυλακισμένοι, εμείς οι ίδιοι συλλογικά. Μόνο σε αυτές τις συνθήκες -ανοιχτές, δημοκρατικές, συλλογικές- κερδίζει η συνεργασία τις ατομικές επιλογές. Περιορισμένοι στον ρόλο του φυλακισμένου, δεν μπορούμε να έχουμε άποψη, γιατί δεν έχουμε συνολική εικόνα, και οι απόψεις μας δεν έχουν κάτι να εκφράσουν πέρα από την αγωνία του παίκτη. Έχουν δηλαδή ψυχολογική αξία και δείχνουν απλώς τις προτιμήσεις του καθενός. Αυτό δεν αλλάζει μέχρι ν’ ανοίξουμε πάλι, συλλογικά, τον δημόσιο χώρο. Συνεπώς, ένα –τόσο σύντομο- κείμενο για τις συνέπειες της κατάστασης της εσωκομματικής δημοκρατίας στη σχέση του ΣΥΡΙΖΑ με τα κοινωνικά κινήματα, μόνο ως υποσημείωση μπορεί να θεωρηθεί, υποσημείωση για το μέλλον, υπόμνηση που μπορεί και ποτέ να μη βρει παραλήπτη.  
Το κύριο πολιτικό διακύβευμα των εκλογών είναι –πράγματι είναι- η δημοκρατία στη χώρα αλλά και στην Ευρώπη. Γι’ αυτό και αποτελεί, ως αίτημα, την κύρια συγκολλητική ουσία των δυνάμεων που στηρίζουν τον ΣΥΡΙΖΑ. Ωστόσο, ενώ η «δημοκρατία», ως αφηρημένο αλλά και υλικό σημαίνον, αποτελεί στην παρούσα συγκυρία ένα ικανοποιητικό σημείο σύγκλισης για τις ετερογενείς κοινωνικές δυνάμεις που συγκροτούν τον ΣΥΡΙΖΑ ως ηγεμονικό πόλο εξουσίας, η έτσι δομημένη ηγεμονική τάξη είναι καταδικασμένη να βρίσκεται διαρκώς υπό αίρεση.[i] Με απλά λόγια, σε περίπτωση νίκης του ΣΥΡΙΖΑ, δεν ανοίγει μπροστά μας κανένα βασίλειο της ελευθερίας αλλά ο δημόσιος χώρος ως πεδίο σύγκρουσης των επιμέρους κοινωνικών συμφερόντων, τα οποία η επίκληση της «δημοκρατίας» μόνο εντελώς πρόσκαιρα και επιφανειακά μπορεί να συνενώσει. Πίσω από το πλήθος που θα αθροιστεί στις κάλπες στις 25 Γεννάρη σοβούν ανεπίλυτες οι αντιθέσεις των κοινωνικών τάξεων, οι νέες φαντασιακές σημασίες που κομίζει η οικολογία, η οριζόντια και ανοιχτή λογική των χειραφετητικών κινημάτων. Οι αντιθέσεις αυτές, οι ελπίδες και τα οράματά μας, είναι το πραγματικό περιεχόμενο πίσω από το αφηρημένο σημαίνον. Αυτό το πραγματικό περιεχόμενο θα κληθούμε να υπερασπιστούμε. Το ερώτημα είναι ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος.
            Η προφανής και κατ’ εμέ βέλτιστη θεωρητικά απάντηση σε μια τέτοια κατάσταση θα ήταν από μέσα. Σε ένα κόμμα των μελών, κόμμα με μηχανισμούς δημοκρατικού ελέγχου όλων των αιρετών, κόμμα με ανακλητότητα, με κυκλική εναλλαγή, με οριζόντια επικοινωνία, κόμμα με ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας με τα κοινωνικά κινήματα, κόμμα της εν σώματι δημοκρατίας, κόμμα που να παράγει την ενότητα μέσα από την πολλαπλότητα, την ενότητα θεωρίας και πράξης, «βάσης» και «κορυφής», κόμματος και εργαζομένων. Ωστόσο, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι τέτοιο κόμμα. Είναι ένα κόμμα πυραμιδοειδές και προσωποκεντρικό, όπου ακόμη και οι ρητές, συλλογικές, συνεδριακές αποφάσεις, ακόμη και το ίδιο το καταστατικό, τίθενται διαρκώς υπό αίρεση χωρίς τα κομματικά μέλη να διαθέτουν ουσιαστικό τρόπο παρέμβασης. Στις συνθήκες αυτές, με αυτή την κομματική αρχιτεκτονική, η εσωκομματική δημοκρατία περιορίζεται σε ιδιότυπο lobbying, όπου τον λόγο έχουν περίπου ανεξέλεγκτα ορατά και μη κέντρα εξουσίας εντός και εκτός κόμματος.
Αυτή η κομματική αρχιτεκτονική δεν επιτρέπει στα επιμέρους περιεχόμενα να αμφισβητήσουν ουσιαστικά την παγιωμένη εντός του ηγεμονικού σχηματισμού ιεράρχηση, λειτουργεί κατασταλτικά, πειθαρχεί την κομματική βάση και διακινδυνεύει να καταναλώσει αντί να απελευθερώσει τις συσσωρευμένες δυναμικές. Κινδυνεύουμε δηλαδή να έχουμε το αντίστροφο από το επιθυμητό αποτέλεσμα: αντί η εκλογική νίκη να οδηγήσει σε ένα καθεστώς πλουραλιστικής δημοκρατίας υπό την ηγεμονία του λαϊκού παράγοντα, υπό τον αστερισμό των κινημάτων, αυτό που συμβαίνει είναι οι λαϊκές επιθυμίες και ο κινηματικός πλούτος να καταναλώνονται θεαματικά για την εδραίωση μιας νέας εξουσίας που, μέσα από την ετερογένειά της, παράγει μια ομογενοποιητική κυριαρχία.[ii] Με απλά λόγια, στο πλαίσιο αυτό, οι επιμέρους διαφορές, ο πλούτος των εμπειριών και των νοημάτων που συγκροτούν το αριστερό αξιακό φορτίο, μετατρέπονται σε ευκόλως διαχειρίσιμο πολτό, σε αδρανές υλικό, σε απλό έρμα για τη σταθεροποίηση μιας «προοδευτικής και δημοκρατικής» διακυβέρνησης, που να μην εκφράζει πραγματικά καμία από τις επιμέρους δυνάμεις που συγκρότησαν αρχικά τον ηγεμονικό φορέα. Είναι αυτό που αναφέρεται συχνά ως «αποϊδεολογικοποίηση», διαδικασία που πετάει τις εντός του ΣΥΡΙΖΑ δυνάμεις έξω από την πάλη που εκτυλίσσεται γύρω από τις φαντασιακές σημασίες. Με άλλα λόγια, με την παρούσα κομματική αρχιτεκτονική, τα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ θα κληθούν να επιλέξουν ανάμεσα στο κόμμα και στις ιδέες τους.
Ταυτόχρονα, η διαμεσολάβηση της επικοινωνίας ανάμεσα στη «βάση» και στην «κορυφή» έχει ως αποτέλεσμα την περαιτέρω διαμεσολάβηση της επικοινωνίας ανάμεσα στο κόμμα και στην κοινωνία. Η αυτονόμηση των ηγετικών ομάδων εντός του κόμματος συνοδεύεται από την αυτονόμηση του κόμματος σε σχέση με τις κοινωνικές ομάδες τις οποίες υποτίθεται ότι εκπροσωπεί. Οι τόποι της διαχωρισμένης εξουσίας πολλαπλασιάζονται μεταδοτικά αλλοτριώνοντας το κόμμα από την κοινωνία, κι ακόμη περισσότερο θ’ αλλοτριώσουν την όποια κυβέρνηση και από το κόμμα και από την κοινωνία. Αυτή είναι μια διαδικασία που αναπόφευκτα δημιουργεί πολλαπλά σημεία έντασης και οι εντάσεις συσσωρεύονται στους αρμούς. Τα πρώτα σημεία που υποφέρουν, τα σημεία που υποφέρουν ήδη και που θα υποφέρουν ακόμη περισσότερο σε μία κυβέρνηση με τέτοια χαρακτηριστικά, είναι οι δίαυλοι ανάμεσα στα κοινωνικά κινήματα και στο κυβερνών πλέον κόμμα. Με απλά λόγια,  τα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ που τόσα χρόνια ήταν οργανικό κομμάτι των κινημάτων και πατούν με το ένα πόδι στο κόμμα και με το άλλο στην κοινωνία, θα αναγκαστούν να επιλέξουν: ή με το κόμμα ή με τα κινήματα.
Επιπλέον, αυτή τη στιγμή, στα αριστερά του ΣΥΡΙΖΑ, οι οργανωμένες πολιτικές δυνάμεις εκφράζουν έναν μπολσεβικισμό παλαιάς κοπής που καμία σχέση δεν έχει με το ελευθεριακό πρόταγμα για καθολική ελευθερία και ισότητα, ούτε βεβαίως και με τα σύγχρονα κινήματα χειραφέτησης και με το αίτημα για μια «δημοκρατία των από κάτω», όπως αυτά εκφράστηκαν ιδιαίτερα στις πλατείες το 2011. Ο μπολσεβικισμός το 2015 εξυπηρετεί την αναπαραγωγή του και μόνο.
Συνεπώς, υπάρχουν αυτή τη στιγμή σημαντικές για τα κινήματα δυνάμεις που θα κινδυνεύσουν στο επόμενο διάστημα να συντριβούν ανάμεσα στις μυλόπετρες του κυβερνητισμού και του ταυτοτικού ναρκισσισμού, αφού οι δυνατότητες εσωκομματικής πάλης έχουν εξανεμιστεί μαζί με την εσωκομματική δημοκρατία. Η πορεία των κοινωνικών κινημάτων, η διάνοιξη και υπεράσπιση του δημόσιου χώρου στο ενδεχόμενο μιας κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την αντοχή αυτών των δυνάμεων, από την προσήλωσή τους στην υπέρβαση της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας –προσήλωση που αυταπόδεικτα κλονίζεται- και από τη δυνατότητα των εκτός των τειχών να δουν τις δυνάμεις αυτές ως κομμάτι της λύσης και όχι του προβλήματος, να τις αποδεσμεύσουν αντί να τις εγκλωβίσουν, να υπερασπιστούν τους ενδιάμεσους χώρους και χρόνους, τους μοναδικούς όπου θα υπάρξει οξυγόνο στο επόμενο διάστημα.

Σιαμανδούρας Σωτήρης
12/1/2015


[i] Βλ. Κιουπκιολής Αλέξανδρος, Για τα κοινά της ελευθερίας, Αθήνα, Εξάρχεια, 2014
[ii] Σιαμανδούρας Σωτήρης, Niccolò Machiavelli, Αμηχανία και Μηχανική, Ελευθερία και πολιτικός χρόνος στα θεμέλια της νεωτερικότητας, Αθήνα, Εξάρχεια, υπό έκδοση